در یک فرد سالم، ضربان قلب بسته به فعالیت بدنی، استرس و خواب تغییر می‌کند. با این حال، برخی شرایط وجود دارند که باعث می‌شوند ضربان قلب به دلیل فرآیندهای بیماری به‌طور غیرعادی سریع شود. این وضعیت تاکی‌آریتمی نامیده می‌شود و می‌تواند علائمی مانند تپش قلب، سرگیجه و غش ایجاد کند.
تاکی کاردی چیست؟
تاکی‌کاردی وضعیتی است که در آن ضربان قلب سریع‌تر از حد معمول می‌شود، معمولاً بیش از ۱۰۰ ضربه در دقیقه. الگوی ضربان قلب در نوار قلب (ECG) می‌تواند طبیعی یا غیرطبیعی باشد.
این وضعیت ممکن است به دلایل مختلفی از جمله مشکلات قلبی، استرس، کم‌آبی بدن، یا عدم تعادل الکترولیت‌ها رخ دهد. بسته به علت و نوع تاکی‌کاردی، درمان آن می‌تواند شامل تغییر سبک زندگی، دارو، یا مداخلات پزشکی باشد.
انواع مختلف تاکی کاردی چیست؟
به‌طور کلی، تاکی‌کاردی به سه نوع اصلی تقسیم می‌شود:
تاکی‌کاردی سینوسی: زمانی رخ می‌دهد که گره سینوسی، که ریتم طبیعی قلب را کنترل می‌کند، سیگنال‌هایی را برای افزایش سرعت ضربان قلب ارسال کند. این حالت معمولاً یک پاسخ طبیعی به فعالیت بدنی، تب، کم‌آبی بدن یا اضطراب است. با این حال، اگر این وضعیت به‌طور مکرر و بدون علت مشخص رخ دهد، ممکن است نیاز به ارزیابی بیشتر باشد.
تاکی‌کاردی فوق‌بطنی (SVT): اصطلاحی کلی برای ریتم‌های سریع قلب است که در حفره‌های بالایی قلب (دهلیزها) آغاز می‌شوند. این حملات ممکن است ناگهانی شروع شوند و برای چند دقیقه یا چند ساعت ادامه داشته باشند و سپس به‌طور ناگهانی متوقف شوند. SVT می‌تواند موجب تپش قلب، سرگیجه و ناراحتی قفسه سینه شود. این وضعیت اغلب تهدیدکننده زندگی نیست اما در صورت تکرار حملات، نیاز به درمان دارد.
تاکی‌کاردی بطنی: از حفره‌های پایینی قلب (بطن‌ها) منشأ می‌گیرد و می‌تواند خطرناک‌تر باشد. ریتم سریع بطنی ممکن است مانع از پمپاژ مؤثر خون توسط قلب شود، که می‌تواند منجر به سرگیجه، غش یا حتی عوارض تهدیدکننده زندگی شود. این نوع معمولاً در افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی زمینه‌ای یا کسانی که سابقه حمله قلبی دارند، دیده می‌شود.
علل موقت یا مرتبط با سبک زندگی
این عوامل می‌توانند باعث افزایش موقت ضربان قلب شوند، که معمولاً پس از برطرف شدن محرک، به حالت طبیعی بازمی‌گردد:
- فعالیت بدنی: ورزش به‌طور طبیعی ضربان قلب را افزایش می‌دهد، اما یک قلب سالم پس از استراحت به ریتم طبیعی خود بازمی‌گردد.
- استرس و اضطراب: ناراحتی‌های احساسی باعث ترشح هورمون‌های استرس در بدن می‌شوند که می‌توانند ضربان قلب را سریع‌تر کنند. استرس طولانی‌مدت ممکن است به تاکی‌کاردی مزمن منجر شود.
- تب و عفونت‌ها: افزایش دمای بدن، متابولیسم را بالا می‌برد و قلب را مجبور می‌کند برای تنظیم گرمای بدن و گردش خون، سخت‌تر کار کند.
- کافئین، الکل و نیکوتین: این محرک‌ها بر سیستم عصبی تأثیر می‌گذارند و می‌توانند منجر به افزایش ضربان قلب شوند، به‌ویژه زمانی که به مقدار زیاد مصرف شوند.
- کم‌آبی بدن: وقتی بدن مقدار زیادی مایعات از دست می‌دهد، حجم خون کاهش می‌یابد و قلب برای حفظ گردش خون باید سریع‌تر پمپاژ کند.
- داروها و مواد مخدر: برخی داروهای ضداحتقان، اسپری‌های آسم، قرص‌های لاغری و مواد مخدر تفریحی می‌توانند قلب را بیش از حد تحریک کرده و موجب تاکی‌کاردی شوند.
تاکی کاردی سینوسی
مشکلات زمینه‌ای سلامتی می‌توانند باعث تاکی‌کاردی پایدار شوند و نیاز به ارزیابی و درمان پزشکی دارند:
- بیماری قلبی: شرایطی مانند بیماری عروق کرونر، نارسایی قلبی یا اختلالات دریچه‌ای می‌توانند بر سیستم الکتریکی قلب تأثیر بگذارند و منجر به ریتم‌های غیرطبیعی شوند.
- فشار خون بالا (هایپرتانسیون): افزایش فشار باعث می‌شود قلب سخت‌تر کار کند، که ممکن است در طول زمان منجر به افزایش ضربان قلب شود.
- کم‌خونی: کاهش تعداد گلبول‌های قرمز، عرضه اکسیژن به بدن را کاهش می‌دهد، که قلب برای جبران این کمبود سریع‌تر می‌تپد.
- اختلالات تیروئید: تیروئید بیش‌فعال (هیپرتیروئیدیسم) مقدار زیادی هورمون تولید می‌کند که قلب را تحریک کرده و باعث افزایش ضربان قلب می‌شود.
- عدم تعادل الکترولیت‌ها: پتاسیم، سدیم، کلسیم و منیزیم نقش مهمی در عملکرد قلب دارند. عدم تعادل آن‌ها می‌تواند سیگنال‌های الکتریکی را مختل کرده و باعث تاکی‌کاردی شود.
- بیماری‌های ریوی: بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD)، ذات‌الریه یا لخته‌های خونی در ریه‌ها می‌توانند قلب را تحت فشار قرار دهند و باعث افزایش ضربان قلب شوند.
- سندرم تاکی‌کاردی وضعیتی ارتواستاتیک (POTS): حالتی که ضربان قلب هنگام ایستادن به‌طور غیرعادی افزایش می‌یابد و معمولاً ناشی از اختلال عملکرد سیستم عصبی است.
علائم تاکی آریتمی غیر طبیعی چیست؟
تاکی‌آریتمی‌ها می‌توانند طیف وسیعی از علائم را ایجاد کنند که بسته به علت زمینه‌ای ضربان قلب، از خفیف تا شدید متغیر است. برخی افراد ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند، در حالی که برخی دیگر ممکن است ناراحتی قابل توجهی را تجربه کنند. علائم رایج شامل موارد زیر است:
- تپش قلب: احساس غیرعادی کوبیدن یا تند شدن ضربان قلب در قفسه سینه
- سرگیجه یا احساس سبکی سر: حس عدم تعادل که گاهی منجر به غش یا نزدیک به غش شدن می‌شود
- تنگی نفس: دشواری در تنفس حتی هنگام استراحت یا فعالیت بدنی کم
- ناراحتی یا درد قفسه سینه: احساس سنگینی، فشار یا درد در قفسه سینه
- خستگی: احساس ضعف یا خستگی غیرمعمول حتی بدون فعالیت بدنی
- غش (سینکوپ): از دست دادن موقت هوشیاری به دلیل جریان ناکافی خون به مغز که اغلب با موارد شدید تاکی‌کاردی مرتبط است
- گیجی یا دشواری در تمرکز: جریان ناکافی خون به مغز می‌تواند بر وضوح ذهنی تأثیر بگذارد و منجر به گیجی یا مشکل در تمرکز شود
اگر این علائم به‌طور مکرر رخ دهند یا شدید باشند، مهم است که به دنبال مشاوره پزشکی باشید تا علت آن بررسی شود و نیاز به درمان ارزیابی گردد.
تاکی آریتمی چگونه تشخیص داده می شود؟
تشخیص تاکی‌کاردی شامل بررسی علائم بیمار، سبک زندگی و انجام آزمایش‌های مختلف برای شناسایی نوع دقیق و علت این وضعیت است. فرآیند تشخیص معمولاً شامل مراحل زیر است:
تاریخچه پزشکی و معاینه فیزیکی
پزشک ابتدا با پرسیدن سوالات دقیق درباره علائم بیمار شروع می‌کند، مانند زمان وقوع، تعداد دفعات و شدت آن‌ها. همچنین، هرگونه سابقه خانوادگی بیماری قلبی یا آریتمی نیز ثبت خواهد شد.
ممکن است یک معاینه فیزیکی انجام شود تا علائم احتمالی بیماری قلبی، مشکلات ریوی یا سایر شرایطی که ممکن است در ضربان سریع قلب نقش داشته باشند، بررسی شود.
نوار قلب
نوار قلب ۱۲ لید یکی از ابزارهای اصلی برای تشخیص تاکی‌کاردی است. این آزمایش فعالیت الکتریکی قلب را از طریق الکترودهایی که روی پوست قرار می‌گیرند ثبت می‌کند و به پزشک کمک می‌کند تا ریتم‌های غیرطبیعی را شناسایی کند.
نوار قلب می‌تواند ضربان قلب را تعیین کند و نشان دهد که آیا ریتم آن منظم یا نامنظم است، که به تشخیص تاکی‌کاردی کمک می‌کند.
هولتر
مانیتور هولتر یک دستگاه کوچک و قابل حمل است که به مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت استفاده می‌شود و فعالیت قلب را به‌طور مداوم ثبت می‌کند. این دستگاه برای تشخیص حملات تاکی‌کاردی که ممکن است در طول ثبت نوار قلب (ECG) رخ ندهند، بسیار مفید است.
در طول دوره مانیتورینگ، بیمار علائم خود را ثبت می‌کند و این اطلاعات به پزشک کمک می‌کند تا ریتم قلب را با هرگونه ناراحتی یا رویدادهای مرتبط تطبیق دهد.
اکو قلب
اکوکاردیوگرام از امواج صوتی برای ایجاد تصویری از قلب استفاده می‌کند. این آزمایش به پزشکان کمک می‌کند تا ساختار و عملکرد قلب را ارزیابی کرده و مشکلاتی مانند بزرگ شدن حفره‌های قلب، آسیب به دریچه‌ها یا جریان خون ضعیف را شناسایی کنند که ممکن است در بروز تاکی‌کاردی نقش داشته باشند.
همچنین این روش برای ارزیابی میزان کارایی پمپاژ قلب مفید است، زیرا تاکی‌کاردی طولانی‌مدت می‌تواند عملکرد قلب را تحت تأثیر قرار دهد.
آزمایش خون
آزمایش‌های خون نقش اساسی در شناسایی مشکلات زمینه‌ای مانند کم‌خونی، اختلالات تیروئید یا عدم تعادل الکترولیت‌ها دارند که همگی می‌توانند موجب تاکی‌کاردی شوند.
آزمایش‌های رایج شامل اندازه‌گیری سطح پتاسیم، منیزیم، کلسیم، هورمون‌های تیروئید و تعداد گلبول‌های قرمز خون است.
مطالعه الکتروفیزیولوژیک (EPS)
مطالعه الکتروفیزیولوژی (EPS) برای موارد پیچیده‌تر تاکی‌کاردی استفاده می‌شود. این روش شامل وارد کردن کاتترهای نازک به قلب از طریق رگ‌های خونی برای نقشه‌برداری از فعالیت الکتریکی و شناسایی مسیرهای غیرطبیعی‌ای است که ممکن است باعث آریتمی شوند.
این آزمایش معمولاً زمانی انجام می‌شود که سایر روش‌ها نتوانسته‌اند تشخیص روشنی ارائه دهند یا زمانی که گزینه‌های درمانی مانند ابلیشن در نظر گرفته می‌شوند.
گزینه های درمانی برای تاکی آریتمی چیست؟
درمان تاکی‌آریتمی به نوع، شدت و علت زمینه‌ای آن بستگی دارد. هدف اصلی کاهش ضربان قلب، بازگرداندن ریتم طبیعی و رسیدگی به عوامل مؤثر یا شرایط سلامت مرتبط است. گزینه‌های درمانی رایج شامل موارد زیر می‌شود:
تغییرات سبک زندگی و درمان های خانگی
- اجتناب از عوامل محرک: کاهش یا حذف مصرف موادی مانند کافئین، الکل، نیکوتین یا مواد مخدر تفریحی که می‌توانند تاکی‌کاردی را ایجاد یا تشدید کنند.
- مدیریت استرس: تمرین تکنیک‌های آرام‌سازی مانند تنفس عمیق، مدیتیشن یا یوگا برای کاهش سطح استرس و کم کردن حملات ضربان سریع قلب.
- هیدراته ماندن: اطمینان از مصرف کافی مایعات، زیرا کم‌آبی بدن می‌تواند به تاکی‌آریتمی کمک کند.
با ترکیب نتایج این آزمایش‌ها، پزشکان می‌توانند نوع خاص تاکی‌کاردی را تشخیص دهند، علت زمینه‌ای آن را مشخص کنند و مناسب‌ترین راهکار درمانی یا مدیریت را برنامه‌ریزی کنند.
داروها
چندین دارو ممکن است برای درمان تاکی‌آریتمی استفاده شوند، بسته به علت و نوع آریتمی:
- بتا بلاکرها: این داروها با مسدود کردن اثرات آدرنالین، ضربان قلب را کاهش می‌دهند و به حفظ ریتم آهسته و پایدار کمک می‌کنند.
- بلاکرهای کانال کلسیم: این داروها فعالیت الکتریکی قلب را کاهش داده و می‌توانند به کنترل برخی انواع تاکی‌کاردی از طریق کاهش ضربان قلب کمک کنند.
- داروهای ضد آریتمی: این داروها برای تنظیم ریتم قلب و جلوگیری از ضربان‌های غیرطبیعی استفاده می‌شوند.
- رقیق‌کننده‌های خون (ضد انعقادها): در برخی موارد، اگر تاکی‌کاردی خطر لخته شدن خون یا سکته را افزایش دهد، به‌ویژه در بیماران مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی، این داروها تجویز می‌شوند.
کاردیوورژن
- کاردیوورژن الکتریکی: این روش شامل اعمال یک شوک الکتریکی کنترل‌شده به قلب برای تنظیم مجدد ریتم آن است. معمولاً در موارد فیبریلاسیون دهلیزی، فلاتر دهلیزی، تاکی‌کاردی بطنی یا سایر انواع آریتمی‌هایی که به دارو پاسخ نمی‌دهند، استفاده می‌شود.
- کاردیوورژن دارویی: برخی داروها ممکن است برای بازگرداندن قلب به ریتم طبیعی استفاده شوند، به‌ویژه در موارد فیبریلاسیون دهلیزی یا فلاتر دهلیزی.
ابلیشن کاتتر
این روش برای برخی انواع تاکی‌کاردی، مانند تاکی‌آریتمی فوق‌بطنی یا تاکی‌آریتمی بطنی استفاده می‌شود. در این فرآیند، یک کاتتر از طریق رگ‌های خونی به قلب هدایت می‌شود تا مسیرهای الکتریکی غیرطبیعی که باعث ضربان سریع قلب شده‌اند، مختل شوند.
ابلیشن معمولاً زمانی به کار می‌رود که داروها یا سایر روش‌های درمانی مؤثر نباشند یا تاکی‌آریتمی‌ها به‌طور مکرر رخ دهند.
پیس میکر یا دفیبریلاتور قلبی قابل کاشت (ICD)
پیس‌میکر: یک دستگاه کوچک که زیر پوست، نزدیک قفسه سینه کاشته می‌شود تا ریتم قلب را تنظیم کند. این دستگاه هنگام شناسایی ریتم‌های غیرطبیعی یا ضربان قلب کند، سیگنال‌های الکتریکی به قلب ارسال می‌کند.
ICD: یک دستگاه قابل کاشت که فعالیت قلب را پایش کرده و در صورت شناسایی یک آریتمی خطرناک مانند تاکی‌آریتمی بطنی، شوک‌های الکتریکی به قلب وارد می‌کند. این دستگاه اغلب در بیماران پرخطر برای پیشگیری از ایست ناگهانی قلبی استفاده می‌شود.
جراحی
در موارد نادر، ممکن است برای درمان تاکی‌آریتمی نیاز به جراحی باشد، به‌ویژه اگر ساختار قلب به‌طور قابل‌توجهی تحت تأثیر قرار گرفته باشد. گزینه‌های جراحی ممکن است شامل اصلاح مشکلات دریچه‌های قلب یا ترمیم بافت آسیب‌دیده باشند.
امروز مشورت کنید
اگر علائم تاکی‌آریتمی را تجربه می‌کنید یا نگرانی‌هایی درباره سلامت قلب خود دارید، دریافت حمایت مناسب بسیار مهم است. تیم ما آماده است تا با تشخیص، درمان و مدیریت این وضعیت به شما کمک کند. منتظر نمانید تا علائم شما شدیدتر شوند—امروز با ما تماس بگیرید تا یک مشاوره تنظیم کنید و اولین گام را به سوی قلبی سالم‌تر بردارید.